Milli Eğitim Bakanlığında Nasıl Müfettiş Olunur ?

Milli Eğitim Bakanlığında Nasıl Müfettiş Olunur ?: Milli Eğitim Bakanlığına, yönetim ve organizasyon konularında akademik çalışma yapmış bir akademisyen ve teşkilatlanma konusunda Çalışma Bakanlığı’nda önemli başarılara imza atmış bir siyasetçinin atanmış olması Türk Milli Eğitim teşkilatının yeniden yapılandırılması konularında önemli sinyaller vermektedir. Konusunda uzman Sayın Bakanın hiç kuşkusuz yeni teşkilatlanmada eskiye dayanan ve öğretmenlerin liyakat ve başarıya dayalı atamalarında ki eksik ve kusurlu düzenlemeleri de düzelteceğini umuyoruz. Eksik ve kusurlu düzenlemelerden birini bu yazımızda değerlendireceğiz.

Milli Eğitim Bakanlığında (Bakanlık) Müfettiş olmak için öğretmen ve eğitim yöneticisi kökenli olmak neden hiçbir anlam ifade etmemektedir? 1993 yılında hazırlanan ve atama koşularıyla ilgili 2005 yılında yapılan değişiklikle Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzüğü ve Yönetmeliği öğretmenliğe gereken değeri vermeden mi hazırlandı?

Size birkaç örnek; Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığını hangi idari kademsinde eğitimci olarak görev yaparsanız yapın atama koşullarını taşımak kaydıyla ister öğretmen veya eğitim yöneticisi; İl Milli Eğitim Müdürü, isterseniz daire başkanı veya diyelim ki MEB’de Merkez teşkilatında Genel Müdür, Müşavir veya Müsteşar Yardımcılığı yapıyorsunuz ve öğretmen kökenlisiniz Bakanlık Müfettişi olmak istediniz müracaatlarınızı yapıyorsunuz sınavlara giriyorsunuz ve hak kazanıyorsunuz. Neticede Müfettiş Yardımcısı olarak atanmak zorundasınız ve üç yıl mali ve sosyal haklarınız geri gitmektedir. Tüzük ve Yönetmelik sizin öğretmen ve ya eğitim yöneticisi olarak yaptığınız görevleri hiçbir şekilde dikkate almamaktadır isterseniz 10 yıllık 20 yıllık memur olun siz 22 yaşında üniversiteden mezun olmuş olun MEB’de yada bir başka kuruma Bakanlık Müfettiş olarak atandığınızda Müfettiş Yardımcısı olursunuz 3 yıl bu görevi yürütürsünüz. İşte sizin Milli Eğitim Bakanlığında 10-20 yıllık öğretmen ve eğitim yöneticisi olarak görev yapmış olmanızın hiçbir anlamı yoktur.. olay bu…

Çok çarpıcı bir örnek; Siz uzun yıllar öğretmenlik yaptınız ilköğretim ve Orta öğretim kurumlarında çalışabileceğiniz bir branş öğretmeni olduğunuz için Eğitim Müfettiş (İlköğretim Müfettişi) olmak istediniz hay hay.. yine İlköğretim (Eğitim) Müfettişleri yönetmeliği gereğince siz yine Müfettiş Yardımcısı olarak atanıyorsunuz… Öğretmenliğe atandığınızda 1 yıl öğretmenlik ve memurluk stajı yaptınız şimdi 3 yıl da Eğitim Müfettiş Yardımcısı olarak bir anlamda stajyerlik yapıyorsunuz.. ne kadar enteresan Bakanlık Müfettişliğinde olduğu gibi… Neyse Eğitim Müfettiş Yardımcılığını tamamladınız varsayalım sonrada 2-3 sene bu göreve devam ettiniz. Sonra MEB’de Bakanlık Müfettişliğine müracaat ettiniz, sına, mülakat derken muvaffak oldunuz ve kazandınız. Eeee şimdi ne olacak yine siz tekrar 3 yıl Müfettiş Yardımcılığı yapmak zorundasınız… bugüne kadar yaptığınız görevlerin hiçbir anlamı yok… Siz Üniversite’den mezun olmuş ve Müfettiş Yardımcılığı sınavını kazanarak atanmış, hiç eğitimde mesleki tecrübesi olmayan bir statüde kabul ediliyorsunuz… Acaba hangi sektörde 1+3+3= 7 sene bir anlamda stajyerlik yapılır? Eğer bu koşullarda Bakanlık Müfettişi olacaksanız meslek hayatınızın 7 yılı stajyerlik yapmak zorundasınız. bu nasıl bir kamu yönetimi anlayışıdır.. İzah edebilene aşk olsun… Bütün bu eşitliliklerin ve adil olmayan durumun nedeni, bu gibi huşular dikkate alınmadan hazırlanmış olan mevcut MEB Teftiş Kurulu Tüzüğü ve on bağlı olan Yönetmeliktir.

Peki Öğretmenlik Mesleği bir İhtisas Mesleği midir? Olsa ne yazar?.

Evet 1739 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Temel Kanununa göre öğretmenlik bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenlik mesleği tanımı 1739 sayılı MEB Temel Kanunu Üçüncü kısım

“Öğretmenlik Mesleği 1 – Öğretmenlik : Madde 43 – Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir… Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır…(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılır. Adaylık dönemini başarıyla tamamlayanlar mesleğe öğretmen olarak atanır…” denilmektedir.

Ayrıca;

“1739 sayılı ME Temel Kanunu III – Öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi:..Madde 45 – …..(Değişik: 16/6/1983 – 2842/13 md.) Öğretmenler,öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen yurtdışı yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından, Milli Eğitim Bakanlığınca seçilirler. …..Hangi derece ve türdeki eğitim, öğretim, teftiş ve yönetim görevlerine, hangi seviye ve alanda öğrenim görmüş olanların ne gibi şartlarla seçilebilecekleri yönetmelikle düzenlenir.” Denilmektedir.

MEB Teftiş Kurulu Tüzüğü ve Yönetmeliği hazırlanırken 1739 sayılı kanunun 43. maddesinde “Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.” denilmektedir. Ancak tüzük ve ona bağlı hazırlanan yönetmelik hazırlanırken öğretmenliğin özel bir ihtisas mesleği olma özelliği göz ardı edilmek suretiyle yeni üniversite mezunu gibi, yaptıkları hizmetler dahi göz ardı edilerek, müfettiş yardımcılığına atanma koşulları tanımlanmış ve bu suretle diğer özel ihtisas mesleklerinde olduğu gibi doğrudan müfettişliğe atanma hakkından mahrum bırakılmışlar ve özlük haklarında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu durum hukuken eşitlik ilkesine aykırı bir durumdur.

Eşdeğer olan müfetişliklere atanma koşulları mevzuat çerçevesinde değerlendirildiğinde

MEB Teftiş Kurulu Tüzüğünde, Müfettiş Yardımcılığına Atanma Koşulları Şu Biçimde tanımlanmıştır;

Madde 12 – (Değişik fıkra: 22/04/1998 – 98/11046K.) Müfettiş yardımcılığına; fakülte veya en az dört yıllık yüksekokul mezunu olup, Bakanlığa bağlı okullarda branşında en az on yıl öğretmenlik veya branşında beş yıl öğretmenlik yaptıktan sonra Bakanlık teşkilatında veya okullarda en az üç yıl yöneticilik görevi yapmış olan Bakanlık mensupları ile hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işetme, iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden veya bunlara denkliği yetkili makamca kabul edilen yurt içi veya dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından giriş sınavını kazananlar atanırlar

“…Bakanlığa bağlı okullarda branşında en az on yıl öğretmenlik veya branşında beş yıl öğretmenlik yaptıktan sonra Bakanlık teşkilatında veya okullarda en az üç yıl yöneticilik görevi yapmış olan Bakanlık mensupları…”

Biçimindeki tanımlama ile bakanlık mensubu öğretmen ve yöneticilerin öncelikle müfettiş yardımcılığına atanmaları sonrasında müfettişliğe geçebilme imkan sağlayan düzenleme hukuken özel ihtisas mesleği olan öğretmenlik mesleği için diğer özle ihtisas mesleklerinden; Emniyet, Hakim ve Savcılı, Mülkiye vb… mesleklerin müfettişliğe atanmaları hususunda eşit haklara sahip olmadıkları görülmektedir.

Bu durumda özel ihtisas mesleği olan öğretmenlerinde doğrudan müfettişliğe atana bilmeleri gerekirken 1739 sayılık kanuna aykırı olarak MEB tüzüğünün 12 maddesine öğretmenlik mesleği özel ihtisas mesleklerine tanına haklardan mahrum bırakılmak suretiyle kanuna aykırı bir tüzük düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bu hukuki aykırılığın düzeltilmesi gerekmektedir.

Yine bir diğer önemli husus sadece MB’ında Müfettiş Yardımcılığı statüsüne atanma zorunluluğu nedeniyle diğer ihtisas mesleklerinde yaş ve derece engel olmadığından 1. Derecede bulunan bir kaymakam, savcı ve hakim hak ettiğinde Müfettişliğe atanma hakkı bulunmaktadır. Ancak Milli Eğitim Bakanlığında görevli bir öğretmen, idareci . dereceye çıktığında Bakanlık Müfettişi olma hakkını kaybetmiş olmaktadır. Bu MEB mensuplarına kariyere basamaklarında yükselme imkanını engellendiği bir durumu ortaya koymaktadır. Bu durum y,ine Müfettiş Yardımcılığı kadrosunun ihtisas mesleğinden gelen öğretmenler için bir hak kaybına neden olmaktadır.

Mevcut tüzüğün ve yönetmeliğin sakıncaları;

657 sayılı devlet memurları kanunu gereğince 1. derecede buluna başarılı bir öğretmen ya da eğitim yöneticisi Müfettiş yardımcılığına atanabilme koşulu olan 5 dereceye geri gidemediğinden terfi edebilme hakkı tamamen engellenmiş olmaktadır. Halbuki bu durumun diğer hiçbir ihtisas mesleği olan mesleklerde böyle bir engellenmenin bulunmadığı görülmektedir.

Özel ihtisas mesleği olan öğretmenlikten ve eğitim yöneticiliğinde müfettiş yardımcılığı kadrosuna atanmanın hukuka uygun olmadığı; diğer özle ihtisas mesleklerinden emniyet mensubu polislerin, adalet bakanlığı mensubu hakim ve savcıların ve mülkiye müfettişliğine atanan kaymakamların da özel ihtisas meslek grubundan geldikleri düşünüldüğünde; öğretmenlerin ve eğitim yöneticilerinin de bu mesleklerde olduğu gibi Bakanlık Müfettişliği kadrolarına atanabilmeleri için eşit imkan sağlanmalıdır.

Çözüm Önerisi;

MEB TÜZÜĞÜNÜN 12. Maddesinde “…Bakanlığa bağlı okullarda branşında en az on yıl öğretmenlik veya branşında beş yıl öğretmenlik yaptıktan sonra Bakanlık teşkilatında veya okullarda en az üç yıl yöneticilik görevi yapmış olan Bakanlık mensupları…”

ifadesinin iptal edilerek yeni bir Tüzük ve yönetmelik ile düzenlemeye gidilmesi ve öğretmenliğin özel ihtisas mesleği olduğu göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Mesela içişleri bakanlığı mülkiye teftiş kurulu tüzüğü’nde belirtildiği gibi;

“Yetişme ve deneme dönemi

Madde 13 – Müfettişliğe atananlar, altı ay süreli bir yetişme ve deneme
dönemi geçirirler. Bu dönem içinde, kendilerine, iki veya üç müfettişin yanında Başkanca belirlenecek sürelerle teftiş, denetleme, inceleme, araştırma ve soruşturma işleri gösterilip öğretilir. Deneme sonunda, yanında çalıştıkları her müfettiş tarafından meslek bilgileri, yetenekleri, tutum ve davranışları, çalışmaları hakkında birer rapor
düzenlenir ve Başkanlığa verilir.

Yeterlik sınavı

Madde 14 – Yanlarında çalıştıkları müfettişlerce düzenlenen raporlarda ye-
terli görülenler, yetişme ve deneme dönemi sonunda yeterlik sınavına çağrılırlar.

Sınavı kazananların müfettişlikleri tasdik edilir.
Yetişme ve deneme dönemi içinde veya sonunda yeterli görülmeyenlerle yeterlik sınavını kazanamayanlar, eski görevlerine veya denk görevlere atanırlar.”

MEB Bakanlık Müfettişliğine atamada diğer özele ihtisas meslekleriyle eşit bir biçimde atanabilme hakkı tanınmış olacaktır. Öğretmenlik ve eğitim yöneticiliği mesleğine bu suretle gereken değer verilmiş olacaktır.